ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΓΙΑΧΒΕ;

Με τη λέξη Γιαχβέ αναφερόμαστε στο ''Θείο'' Όνομα το λεγόμενο και Τετραγράμματο, που χρησιμοποιείται στην εβραϊκή Βίβλο περίπου 6.823 φορές, και αποκαλύφθηκε από τον Θεό στοv Μωϋσή, κατά την ίδρυση των νέων σχέσεων του με τον λαό του ΙΣΡΑΗΛ, στη διαθήκη του Σινά. Σύμφωνα με τους Πατέρες, στο συμβάν της βιβλικής διήγησης όπου το όνομα αυτό απεκάλυψε ο ίδιος ο Θεός, ο ''Τριαδικός Θεός'' στον Μωϋσή κατά τη θεοφάνεια της φλεγόμενης βάτου, μιλά η μία εκ των τριών υποστάσεων, ο Υιός, ο άσαρκος Ιησούς ή αλλιώς ο Γιαχβέ-Λόγος και συντελείται μία εκ "των αποκαλύψεων του Θεού, διά του Λόγου εν Αγίω Πνεύματι" καθώς, για την Ορθόδοξη Εκκλησία, "όταν ο Λόγος αποκαλύπτει τον Πατέρα, αποκαλύπτει κατ' ανάγκην την Τριάδα, και όταν αποκαλύπτει την Τριάδα, αποκαλύπτει τον Πατέρα". Κατά συνέπεια, το όνομα Γιαχβέ οιονεί αναλύεται εις το "Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα". Ούτω Γιαχβέ ο Πατήρ, Γιαχβέ ο Υιός, Γιαχβέ το Άγιον Πνεύμα. ΔΗΛΑΔΗ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΥΠΑΡΚΤΟΣ ΩΣ ΜΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΟΝΤΟΤΗΤΑ ΔΙΟΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΓΙΑΧΒΕ. Πλην δεν υπάρχουν τρεις Γιαχβέ, αλλ' εις Γιαχβέ (Δευτ. 6: 4), διότι υπάρχει μία ''θεία'' ουσία. Επειδή δε έκαστον των τριών προσώπων έχει όλόκληρον την θείαν ουσίαν...δυνάμεθα να λέγωμεν, ου μόνον ότι ο Υιός είνε Γιαχβέ, αλλά και ότι είνε ο Γιαχβέ (ενάρθρως), ο όλος δηλαδή θεός.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ:

To Γιαχβέ αποτελεί το προσωπικό όνομα του Θεού των Ισραηλιτών, αυτό το οποίο αποκαλύφθηκε στον Μωυσή (Έξοδ. 3:14) κατά την ίδρυση των νέων σχέσεων του Θεού με τον Ισραήλ, στη διαθήκη του Σινά, με τη μορφή τεσσάρων εβραϊκών συμφώνων (YHWH) που πήραν την ονομασία Τετραγράμματον. Στην εβραϊκή βίβλο, το όνομα αυτό χρησιμοποιείται περίπου 6.823 φορές και είναι το όνομα που χρησιμοποιείται περισσότερο από κάθε άλλο. Μετά την Βαβυλώνια αιχμαλωσία (6ος αι. π.Χ.), και ειδικότερα από τον 3ο αι. π.Χ.. οι Ιουδαίοι έπαψαν να χρησιμοποιούν το όνομα Γιαχβέ, κυρίως επειδή άρχισε προοδευτικά να θεωρείται υπερβολικά ιερό για να προφέρεται. Έτσι, κατά τη χρήση του στη Συναγωγή, αντικαταστάθηκε προφορικά με την εβραϊκή λέξη Αδωνάι (Κύριε μου), που στην ελληνική Μετάφραση των Εβδομήκοντα της Παλαιάς Διαθήκης αποδόθηκε με το ''Κύριος''. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι από το γεγονός αυτό, προέκυψε η εσφαλμένη ανάγνωση του τετραγράμματου ως Ιεχωβά, όνομα που αποτελεί ένα "υβρίδιο", αποτέλεσμα παρανόησης στον ύστερο Μεσαίωνα. Το τεχνητό αυτό όνομα, προήλθε από τους Μασορίτες, δηλ. τους Ιουδαίους λόγιους που προσπάθησαν να διαφυλάξουν το αυθεντικό, εβραϊκό βιβλικό κείμενο, οι οποίοι αντικατέστησαν τα φωνήεντα του ονόματος YHWH με τα φωνηεντικά σημεία των εβραϊκών λέξεων Αδωνάϊ ή Ελωχίμ. Παρ' όλ' αυτά, η κατασκευή Ιεχωβά, παρέμεινε όνομα "σχεδόν ολοκληρωτικά ανυπόληπτο" για τους ίδιους τους Εβραίους.

Τελικά, αν και το όνομα αυτό χρησιμοποιήθηκε αρκετά από χριστιανούς ερευνητές μετά την Αναγέννηση και τη Μεταρρύθμιση, τον 19ο και 20ο αιώνα, οι βιβλικοί ερευνητές άρχισαν να χρησιμοποιούν πάλι τον τύπο Γιαχβέ, που φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από αρχαίες χριστιανικές μαρτυρίες. Σύμφωνα με τον καθ. Παν. Μπρατσιώτη... 

"το όνομα JAHVE...καλείται παρά τοις παλαιοίς εκκλησιαστικοίς συγγραφεύσι και οίον παραμένει και ελληνιστί ήδη επί Θεοδωρήτου και Επιφανίου, μεταγραφόμενον ως «Ιαβέ».

Παρά δε τω Κλήμεντι τω Αλεξανδρεί φέρεται μεταγεγραμμένον ως «Ιαουέ»". Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η μορφή του τετραγράμματου με τους ελληνικούς χαρακτήρες ΠΙΠΙ (εβρ. יהוה ), η οποία αποτελεί παλαιο-γραφική απόδοση του τετραγράμματου την οποία χρησιμοποίησαν ελληνόφωνοι που δεν γνώριζαν τα εβραϊκά. 

Όπως σημειώνει ο Κωνσταντίνος Οικονόμος: 

"Εντεύθεν αμαθείς τινες της εβραΐδος βλέποντες...τα εβραϊκά ταύτα στοιχεία παρόμοια προς τα ελληνικά ΠΙΠΙ, ανεγίνωσκον την λέξιν πιπί... Ομοιάζουσι δε ταύτα τα γράμματα προς τα του εβραϊκού τετραγραμμάτου...αυτοί δε οι ερμηνείς, οι 72, το τετραγράμματον ηρμήνευσαν ''Κύριος".

Υπήρξε εξαρχής το Τετραγράμματο στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα ή στην Καινή Διαθήκη;

Στην σημερινή εποχή, κάποιες προτεσταντικής προέλευσης απόψεις για την επιβεβλημένη χρήση του τετραγράμματου ονόματος Ιεχωβά ή Γιαχβέ από τους πιστούς, εν μέρει στηρίζονται στην υπόθεση ότι η χρήση του τετραγράμματου είχε διατηρηθεί εξαρχής στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, αλλά αφαιρέθηκε από μεταγενέστερους χριστιανούς αντιγραφείς και στη θέση του μπήκε το Κύριος. Κατά την ίδια αντίληψη, το τετραγράμματο υποτίθεται ότι συνέχισε να υπάρχει και μέσα στα πρωτότυπα χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης, αλλά και από εκεί αφαιρέθηκε εντελώς και αντικαταστάθηκε στα επόμενα αντίγραφα που δημιουργήθηκαν. Η στήριξη της θεωρίας αυτής, ξεκινά από το γεγονός ότι στα αρχαιότερα από τα σπαράγματα της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, το τετραγράμματο είτε διατηρείται με τους τέσσερις εβραϊκούς χαρακτήρες  יהוה είτε μεταγράφεται ως ΙΑΩ ή υποκαθίσταται από την οπτική μεταφορά των τεσσάρων εβραϊκών γραμμάτων ως ΠΙΠΙ. Σε αυτό το γεγονός, προστίθεται και η μαρτυρία του Ωριγένη για τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, ο οποίος σε σχόλιο του επάνω στο εδάφιο Ψαλμ. 2:2σημειώνει: 

"Στα πιο ακριβή χειρόγραφα ΤΟ ΟΝΟΜΑ εμφανίζεται με εβραϊκούς χαρακτήρες, όχι όμως με σημερινούς εβραϊκούς (χαρακτήρες), αλλά με τους πιο αρχαίους". 

Παρόμοιο σχόλιο κάνει και ο Ιερώνυμος. Θα πρέπει να γίνει καταρχάς σαφές, ότι τα παραπάνω παραμένουν στο επίπεδο της θεωρίας. Δεν υπάρχει συμφωνία των ειδικώνστο αν η όποια παρουσία του Τετραγράμματου στη Μετάφραση των Εβδομήκοντα ήταν η αρχική πρακτική ή αν χρησιμοποιείτο στα χειρόγραφα εξ αρχής το Κύριος και το Τετραγράμματο αποτελούσε απλά αρχαϊσμό της ρωμαϊκής εποχής. Αποτελεί άλλωστε γεγονός ότι παγιώθηκε μεταξύ των ελληνόφωνων Ιουδαίων η παράδοση ή συνήθεια να αντικαθιστούν κατά τη δημόσια ανάγνωση των Γραφών το Τετραγράμματο με τη λέξη Κύριος, ενώ οι εβραιόφωνοι αντίστοιχα με τη λέξη Αδωνάι (Κύριος).  Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το Κύριος δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο ως υποκατάστατο ή μια μετάφραση του Τετραγράμματου, αλλά λειτούργησε με τον ίδιο τρόπο και για άλλους εβραϊκούς τίτλους για τον Θεό, και μάλιστα αποτέλεσε τη λέξη που κατ' εξοχήν αντικατέστησε το ''θεϊκό'' όνομα. Η παραπάνω τοποθέτηση, αναλύεται στην πρόταση ότι η μετάφραση των 72 ξεκίνησε από τα πρώτα της βήματα όχι με το Τετραγράμματο αλλά με τη χρήση του Κύριος, στη συνέχεια, σ' ένα ενδιάμεσο σταθμό αντικαταστάθηκε με τον παλαιστινιακό αρχαϊσμό του Τετραγράμματου με εβραϊκούς χαρακτήρες και πιθανώς ως τελευταίο στάδιο εμφανίστηκε η μορφή ΙΑΩ, το οποίο χρησιμοποιήθηκε και από μεταγενέστερους συγγραφείς όπως ο Ωριγένης και ο Ιερώνυμος. Ο ισχυρισμός ότι οι δύο προαναφερθέντες αρχαίοι συγγραφείς υποτίθεται πως μαρτυρούν ότι οι Εβδομήκοντα χρησιμοποιούσαν εξαρχής το Τετραγράμματo δεν γίνεται αποδεκτός από άλλους, αφού θεωρείται πως οι αναφορές τους αφορούσαν μόνο τα χειρόγραφα που εκείνοι είχανστα χέρια τους. Όσον αφορά την φράση του Ωριγένη:

"Στα πιο ακριβή χειρόγραφα ΤΟ ΟΝΟΜΑ 

εμφανίζεται με εβραϊκούς χαρακτήρες"

Ο Albert Pietersma προβάλει την άποψη ότι η φράση αυτή αναφέρεται στην ακρίβεια των χειρογράφων και δεν μας βεβαιώνει και για το γεγονός ότι ο Ωριγένης θεωρούσε εξίσου αυθεντική και ακριβή τη χρήση του Τετραγράμματου μέσα σε αυτά. Εκτός αυτών των αντιρρήσεων, αναφέρονται και οι περιπτώσεις των κειμένων που έχουν σωθεί από ιουδαίους όπως ο Φίλωνας και ο Ιώσηπος, αλλά και το βιβλίο της Σοφίας Σολομώντος  (κανονικό βιβλίο της ΠΔ για Ορθοδόξους και Ρωμαιοκαθολικούς, το οποίο δεν αποδέχονται οι Προτεστάντες), τα οποία έχουν γραφτεί εξ αρχής στα Ελληνικά και δεν κάνουν πουθενά χρήση του εβραϊκού τετραγράμματου, ενώ χρησιμοποιούν στη θέση του το Κύριος (ή και το Δεσπότης, όπως ο Ιώσηπος). Θα μπορούσε δηλ. να ερωτηθεί, αν πράγματι οι χριστιανοί αντιγραφείς ήθελαν κάθε αναφορά στο τετραγράμματο να αντικαθίσταται από το ''Κύριος'', για ποιο λόγο δεν διόρθωσαν και τη γραφή "Δεσπότης" που χρησιμοποιούσε ο Ιώσηπος, βάζοντας επίσης στη θέση του το ''Κύριος''; Για την άλλη θεωρία, της υποτιθέμενης παρουσίας του τετραγράμματου στα πρωτότυπα χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης, είναι γεγονός ότι ... δεν υπάρχει στήριξη σε κανένα χειρόγραφο: στις παραθέσεις της Παλαιάς Διαθήκης που βρίσκονται στα σωζόμενα χειρόγραφα του κειμένου της Καινής Διαθήκης, δεν εμφανίζεται αυτούσιο το τετραγράμματο σε οποιαδήποτε μορφή, σε οποιοδήποτε σημείο του κειμένου της. Στο επιχείρημα ότι έχει διασωθεί μέρος του τετραγράμματου στην Καινή Διαθήκη, μέσα σε μεταγραφές εβραϊκών ονομάτων όπως "Ιησούς" ή "Ιωάννης" και σε όρους όπως "Αλληλούια", εκτός ότι καμμία από τις περιπτώσεις αυτές δεν αποτελεί παρουσία αυτούσιου του τετραγράμματου ονόματος, θα μπορούσαν να αντιπαρατεθούν και τα εξής:

1. Το Αλληλούια δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα αυτούσιας χρήσης του εβραϊκού "ονόματος του Θεού", αφού παρατίθεται στην Καινή Διαθήκη καί μεταφρασμένο στα ελληνικά,  ως "αινείτε τον Θεόν". Ωστόσο στην Εβραική μετάφραση το Αλληλούια σημαίνει το εξής: 

HALLELU = ΔΟΞΑ  & JAH = ΓΙΑΧΒΕ 

(JAH=ΤΑ 3 ΠΡΩΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ)

HALLELUJAH = ΔΟΞΑ ΣΤΟΝ ΓΙΑΧΒΕ

2. Μέρος του τετραγράμματου, περιέχεται εξίσου και στο όνομα "Βαρ-ιησούς" ο οποίος ήταν "ψευδοπροφήτης" με κύρια ενασχόληση "την μαγικήν τέχνην" και "ζητών διαστρέψαι...από της πίστεως", "πλήρης παντός δόλου και πάσης ραδιουργίας, υιός διαβόλου, εχθρός πάσης δικαιοσύνης", κατά την εκφραση του Απ. Παύλου. Ο George Howard, βασικός υποστηρικτής της υπόθεσης για την παρουσία του τετραγράμματου στα πρωτότυπα της Καινής Διαθήκης, ομολογεί εν τούτοις ότι πρόκειται για μια θεωρία που έχει ως βάση την πεποίθησή του, ότι "το "Κύριος" δεν χρησιμοποιούνταν τόσο συχνά όσο πιστευόταν", χωρίς όμως να καταλήγει σε βεβαιότητα ούτε για τη χρήση του τετραγράμματου, ούτε για την συχνότητα εμφάνισής του. Καταλήγει λέγοντας μόνο, ότι βασικά στοιχεία της θεωρίας του "δεν είναι πέρα από τη σφαίρα της πιθανότητας", αρκετοί όμως μελετητές ασκούν κριτική στις απόψεις του. 

Ερμηνεία του ονόματος:

Με τη φράση:

"εγώ ειμί ο Ων", "ο Θεός της Π.Δ. 

αποκαλύπτεται στον Μωυσή οντολογικά". 

Ο ίδιος ο Θεός εξηγεί ότι είναι ο αιωνίως υπάρχων. Έτσι μετέφρασαν οι 72  (εβδομήκοντα) το εβραϊκό:  

"εχγιέ ασέρ εχγιέ", που σημαίνει "είμαι εκείνος ο όποιος είμαι".

Έχει λεχθεί ότι η πρόταση, όπως είναι διατυπωμένη, αποτελεί απλή υπεκφυγή, άρνηση του Θεού να γνωρίσει στους ανθρώπους το όνομά Του. Ο Θεός, "συγκαλύπτοντας το...διατήρησε άθικτο το μυστήριο της απόλυτης υπερβατικότητάς του, εως ότου με το πλήρωμα του χρόνου το όνομα του αποκαλύφθηκε πλήρως στο όνομα του Ιησού Χριστού, ο οποίος φέρει «το όνομα το υπέρ παν όνομα» (Φιλιπ. 2,9)". Η αποκάλυψή Του αυτή σημαίνει ότι :

"δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τίποτε για το Θεό 

παρά μόνο ότι υπάρχει" 

και σκοπεύει να διδάξει στους ανθρώπους ότι είναι αδύνατο να εισχωρήσουν και να κατανοήσουν τη φύση Του. Τέτοια δε παραδείγματα υπεκφυγής έχουμε και αλλού στην Παλαιά Διαθήκη. Αυτό που τελικά αποκαλύπτει ο Θεός "είναι δηλωτικό του χαρακτήρα και της οντότητας του και εμπερικλείει την αυθεντία, τη δύναμη και την αγιότητα του".

Η αποκάλυψη του Έξοδ. 3:14, μπορεί να ερμηνευθεί και με μέλλοντα χρόνο:

"Θα είμαι εκείνος που θα είμαι", δηλαδή ένας ζωντανός Θεός που θα οδηγεί την ιστορία, θα αποκαλύπτεται στον περιούσιο λαό του Ισραήλ συνεχώς και θα είναι μαζί του στην πορεία του. 

Το "αιώνιος" (Έξοδ. 3:15) είναι ένας υπομνηματισμός του ονόματος Γιαχβέ. Ομοίως και η έκφραση της Αποκαλύψεως: "Ο ών και ο ήν και ο ερχόμενος", είναι μια ανάπτυξη του "Εγώ είμαι" που βλέπουμε στο εδάφιο Έξοδ. 3:14. Η οντολογική αποκάλυψη του Θεού στο βιβλικό συμβάν της εξόδου, είναι μια από τις αγιογραφικές προσπάθειες να ερμηνευτεί η "θεία φύση με μερικά ονόματα". Τα "άπειρα άλλα ονόματα" που χρησιμοποιεί η Αγία Γραφή, όπως "Εγώ είμαι ο Κύριος" (Ησ. 42,8)..."Εγώ είμαι ο Ων"..."Είμαι ελεήμων", χρησιμοποιούνται γιατί "σημαίνεται μ' αυτά...το ύψος κι η θεότητα...ώστε...να μάθουμε ακριβώς ότι, όταν αναφέρει ένα από...αυτά, εκφωνεί μαζί όλο τον κατάλογο των ονομάτων, κατά το σχήμα της παρασιώπησης". Όπως λοιπόν συμβαίνει με όλα τα ονόματα, έτσι και αυτό αναφέρεται στη φύση και τον χαρακτήρα του φορέα του, δηλ. του Θεού, τον οποίο θεωρείται ότι αποκαλύπτει με δύο τρόπους: Πρώτον, ως διαβεβαίωση ότι Αυτός υπάρχει, που σημαίνει ότι, μέσα στο πολυθεϊστικό περιβάλλον της εποχής, διακρίνεται άμεσα από τους θεούς των άλλων εθνών, οι οποίοι δεν υπάρχουν. Δεύτερον, ως ομολογία της αυθυπαρξίας και της αιωνιότητάς του, δηλ. της απόλυτης υπερβατικότητας του προσώπου του ως προς την φθορά και την αλλοίωση της υλικής πραγματικότητας, που γνωρίζει ο άνθρωπος.

Η σημασία του εβραϊκού ονόματος στην Ορθόδοξη Εκκλησία:

Όπως ήδη γράφτηκε, η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί ότι το τετραγράμματο, αποτελεί αναφορά στον ένα, Τριαδικό Θεό. Για τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Τριαδικός Θεός είναι ένας και ο αυτός στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη. Κατά συνέπεια, "το όνομα Γιαχβέ οιονεί αναλύεται εις το "Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα". Ούτω Γιαχβέ ο Πατήρ, Γιαχβέ ο Υιός, Γιαχβέ το Άγιον Πνεύμα. Πλην δεν υπάρχουν τρεις Γιαχβέ, αλλ' εις Γιαχβέ (Δευτ. 6: 4), διότι υπάρχει μία θεία ουσία. Επειδή δε έκαστον των τριών προσώπων έχει όλόκληρον την θείαν ουσίαν...δυνάμεθα να λέγωμεν, ου μόνον ότι ο Υιός είνε Γιαχβέ, αλλά και ότι είνε ο Γιαχβέ (ενάρθρως), ο όλος δηλαδή θεός". 

Για τους Ορθοδόξους, ο Ιησούς Χριστός 

της Καινής Διαθήκης είναι ο Γιαχβέ-Λόγος, 

που σημαίνει ότι:

"Ο Χριστός είναι Γιαχβέ και αυτός, ως ο Πατήρ του". 

Το όνομα αυτό, στην πραγματικότητα, εκφράζει τον ένα Θεό στην ουσία του, επειδή τα ονόματα του Θεού είναι δηλωτικά ιδιοτήτων της θείας ουσίας.

«Ο Ων» ή «Κύριος», όπως φαίνεται και από τα σχόλια επάνω στο γνωστό εδάφιο της "αποκάλυψης του θείου ονόματος" (Εξ. 3:14):

"Ο Ων δε εξαπέσταλκέν με, φησίν ο Μωυσής" 

(Κλήμ. Αλεξ., Στρωμ. 1.25.166).

"Είπε γαρ κύριος προς Μωσήν: 

Ο Ων τούτο μοι εστίν το όνομα." 

(Ωριγένους, Εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, 2.13.95).

«Ιαουέ» = «ο Ων και ο εσόμενος» (Κλήμ. Στρωματ. 5.6.34)
«Ιαή» = «Κύριος» (Ωριγ. Εις Ψαλμούς, 12.1104)
«Ιά» & «Ιαώ» = «επώνυμα εστί του ενός και αυτού Θεού» (Ωριγ. Κατά Κέλσ. 6.32)
«Ιά» = «Κύριος» (Ευσεβ., Εις τους Ψαλμούς, 24.65)
«Ιά» = «Κύριος» (Επιφ., Κατά Αιρέσ. 2.86)
«Ιαβέ» = «ος ην και εστίν ο αεί Ων» (Επιφ., Κατά Αιρέσ. 2.86)
«Ιά» = «Κύριος» (Θεοδώρ., Εις τους Ψαλμούς, 80.1980)
«Ιαβέ» = «ο Ων» (Θεοδώρ., Ερωτήσεις εις τη Γένεσιν, 112.11-18).

ΞΥΠΝΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΕ, ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ, ΟΧΙ ΔΙΚΟΣ ΣΟΥ