Ο ζωγράφος Αλέξανδρος Αλεξανδράκης γεννήθηκε στην Αθήνα στις 8 Μαρτίου του 1913. Στην ίδια πόλη άφησε την τελευταία πνοή του τον Σεπτέμβριο του 1968. Για να ασχοληθεί με τη ζωγραφική τέχνη έπρεπε να ξεπεράσει τις αντιρρήσεις του οικογενειακού περιβάλλοντός του. Το 1930, έλαβε μέρος στην Έκθεση Αυτοδιδάκτων της Χριστιανικής Αδελφότητας Νέων με δεκαεννιά ελαιογραφίες, δύο υδατογραφίες και δύο σχέδια. Φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1931 έως το 1937. Στη σχολή είχε καθηγητές τους Σπ. Βικάτο και Ουμβέρτο Αργυρό.
Εν συντομία η καλλιτεχνική δραστηριότητά του περιλαμβάνει: συμμετοχή σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ακόμη, το πρώτο βραβείο χαρακτικής σε διαγωνισμό της Α.Σ.Κ.Τ. το 1943. Το 1950, έλαβε το πρώτο και το δεύτερο βραβείο σε διαγωνισμό αφίσας για το Σχέδιο Μάρσαλ και την επόμενη χρονιά το Α΄ βραβείο αφίσας του ΕΟΤ. Το 1955, παρά την έντονη επιθυμία του, ο Αλεξανδράκης δεν κατάφερε να καταλάβει μία έδρα στην Α.Σ.Κ.Τ. Μετά θάνατον βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το λεύκωμα «Έτσι πολεμούσαμε». Την εποχή που ήταν αυτοδίδακτος η εφημερίδα Έθνος δημοσίευσε γελοιογραφίες του. Επίσης, εκτός από τη ζωγραφική ασχολήθηκε με τη χαρακτική, εργάστηκε στο ξύλο και στον χαλκό, με την εγκαυστική, με τη διακόσμηση αντικειμένων καθημερινής χρήσης. Ακόμη, κατασκεύαζε παιχνίδια για τα παιδιά του. Τελευταίο έργο του που έμεινε ατελείωτο είναι ένας πίνακας μεγάλων διαστάσεων για τη ναυμαχία στον κόλπο του Γέροντα με τον Μιαούλη.
"Αέρα!"
Ανοίγοντας μια παρένθεση, αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Αργυρός είχε δασκάλους στην Α.Σ.Κ.Τ. τον Νικηφόρο Λύτρα και τον Γεώργιο Ροϊλό. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι ο Αλεξανδράκης αποτελεί, κατά μια άποψη, τη συνέχεια μιας δημιουργικής αλυσίδας Ελλήνων ζωγράφων. Ιδιαιτέρως, ο Γ. Ροϊλός, ο Γ. Προκοπίου, η Φλωρά-Καραβία μας έχουν δώσει έργα που εμπνεύστηκαν από τους πολέμους του 1897, 1912-1913, 1922. Ένα δεύτερο γεγονός άξιο αναφοράς είναι ότι ο Αλεξανδράκης στις εξετάσεις για την εισαγωγή από το Προκαταρκτικό Τμήμα της Α.Σ.Κ.Τ. στα Εργαστήρια κρίθηκε «ανεπίδεκτος μαθήσεως». Αυτή η απόφαση ήταν η συνέπεια της σύγκρουσης με τον διδάσκοντα καθηγητή. Τότε, «επειδή τον έπνιγε το δίκιο» παρουσιάστηκε στον υπουργό Παιδείας και κατάφερε να εισαχθεί στη σχολή. Η πλήρης δικαίωση του Αλεξανδράκη ήρθε έξι χρόνια αργότερα. Το 1937, στον τελικό διαγωνισμό της Α.Σ.Κ.Τ. κέρδισε όλα τα βραβεία (σύνθεση, προσωπογραφία, γυμνό, ημίγυμνο).
Ο Αλεξανδράκης εκτός της σχέσης μαθητή-δασκάλου που είχε με τον Αργυρό είχε και ακόμη ένα κοινό. Και οι δύο καλλιτέχνες ζωγράφισαν έργα εμπνευσμένα από τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940. Ο Αλεξανδράκης, μάλιστα, συμμετείχε ενεργά σε αυτόν τον πόλεμο. Επιπλέον, εξέδωσε το 1968 το λεύκωμα Έτσι πολεμούσαμε με ογδόντα σχέδια και είκοσι ένα πίνακες. Επίσης, ασχολήθηκε εκτός από τη ζωγραφική και με τη χαρακτική και είχε δάσκαλο τον Γ. Κεφαλληνό. Η μαθητεία κοντά στον τελευταίο τον βοήθησε να ολοκληρώσει τις κατακτήσεις του στην τεχνική του σχεδίου στο οποίο διακρίθηκε.
"Η μάχη του Γρανικού ποταμού"
Για την τεχνοτροπία του
Ο Αλεξανδράκης ακολουθώντας τον δάσκαλό του Αργυρό πέρασε από την ιμπρεσιονιστική τάση της ζωγραφικής τέχνης. Εμπνεόμενος, βεβαίως, και από τον Βικάτο έδειξε ενδιαφέρον στα έργα του για τους θλιμμένους και τους αδύναμους της ζωής, για όσους ταλαιπωρούνται. Στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής η τεχνοτροπία του Αλεξανδράκη αλλάζει. Ο ζωγράφος στρέφεται προς ψυχρούς τόνους. Ιδιαίτερη αγάπη τρέφει ο Αλεξανδράκης για το άλογο ως ζωγραφικό θέμα, καθώς και για τη θάλασσα την οποία αγαπά πολύ.
Απέναντι στα σύγχρονα καλλιτεχνικά ρεύματα ο Αλεξανδράκης αμύνεται με το να κλείνεται στον εαυτό του και να απασχολείται αυστηρά με το έργο του. Ακολουθάει την προσωπική πορεία του. Πιστεύει ότι είναι αντιαισθητικό και αντιιστορικό να απορρίπτει κάποιος μια μορφή τέχνης επειδή δεν έχει στοιχεία νεωτεριστικά. Την καλλιτεχνική στάση του επηρέασε και ο χαρακτήρας του.
"Ξαφνικά μέσα στη νύχτα"
«Έτσι πολεμούσαμε»
Αυτό το λεύκωμα για τον Ελληνοΐταλικό πόλεμο αφιερώθηκε από τον Αλεξανδράκη στους γονείς του «που το παρών στον πόλεμο αυτό με τα έξη παιδιά τους». Ο Σπ. Μαρκεζίνης στην Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος στον τέταρτο τόμο γράφει: «Η ευκαιρία της καλλιτεχνικής ζωής του υπήρξεν ο πόλεμος, όπου ο ζωγράφος υπηρέτησεν εις την γραμμήν των πρόσω, ετιμήθη δε διά του Πολεμικού Σταυρού... Ό,τι κυρίως διακρίνει τους πολεμικούς πίνακάς του είναι η λαμπρά κίνησις και η επιτυχία να μεταδίδη εις τον θεατήν την συγκίνησιν, την οποίαν εικονίζει το θέμα του. Λαμπράν επίσης απόδοσιν επιτυγχάνει εις τα άλογα, εις την κίνησιν και εις την ορμήν των».
Η Ακαδημία Αθηνών τον τίμησε μετά θάνατον, γεγονός σπάνιο: «Έδοξε τη Ακαδημία Αθηνών Αλέξανδρον Αλεξανδράκην βραβεύσαι μετά θάνατον, ότι πολλά του προς τους Ιταλούς πολέμου 1940-41 σκιαγραφίαις απεικάσας ου μετρίως τω έθνει συνεβάλετο».
«Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστί, πάντων δε βασιλεύς, και τους μεν θεούς έδειξε τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε τους δε ελεύθερους.»
Ο πόλεμος ως φαινόμενο στην Ιστορία είναι διαχρονικό. Έχουν αλλάξει επιμέρους ζητήματα που αφορούν τις πολεμικές συγκρούσεις, αλλά επί της ουσίας ο άνθρωπος εξακολουθεί να πολεμά με το ίδιο τρόπο και, προφανώς, θα συνεχίσει και στο μέλλον.
Ο καλλιτέχνης, είτε πρόκειται για ποιητή είτε για συγγραφέα είτε ζωγράφο, δεν παραβλέπει τον πόλεμο. Στην περίπτωση του Αλεξανδράκη έχουμε ακόμη έναν ζωγράφο που καταπιάστηκε με πολεμικά ζωγραφικά θέματα. O ίδιος, μάλιστα, έλαβε μέρος στον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41. Τα πεδία των μαχών, ο οπλισμός, οι στρατιώτες σε παράταξη μάχης, η καθημερινότητα των στρατιωτών, τα λάβαρα αποτελούν έμπνευση για ζωγραφικούς πίνακες, για ποιήματα, για λογοτεχνικά κείμενα. Ακαδημαϊκοί πίνακες ή λαϊκές λιθογραφίες έχουν αποδώσει πολλά πολεμικά γεγονότα της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Ξεφυλλίζοντας τις ιστορικές σελίδες από την αρχαιότητα έως σήμερα, οι Περσικοί πόλεμοι, οι εκστρατείες του Μ. Αλεξάνδρου, οι πόλεμοι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τα κατορθώματα των αγωνιστών του 1821, ο Μακεδονικός Αγώνας, οι Βαλκανικοί πόλεμοι έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες.
Ο πίνακας που απεικονίζει μια πολεμική σκηνή, για παράδειγμα από το έπος του 1940, έχει το «πλεονέκτημα» να αποδώσει με ζωντάνια μια εικόνα, είτε έγχρωμη είτε όχι, και να προκαλέσει αισθητικά τον θεατή δημιουργώντας συγκίνηση και ενδιαφέρον για το εικονιζόμενο θέμα. Άλλωστε, είναι γνωστή σε όλους η παροιμιώδης φράση ότι μία εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις. Δεν είναι απαραίτητο να έχει κάποιος ακαδημαϊκή μόρφωση προκειμένου να παρατηρήσει και να θαυμάσει έναν τέτοιου είδους ζωγραφικό πίνακα. Η σχέση που αναπτύσσεται είναι πιο άμεση και αγγίζει την ψυχή του. Αυτήν τη συγκίνηση μπορούμε να τη βιώσουμε όταν βλέπουμε τις απεικονίσεις στρατιωτών του Ελληνοϊταλικού πολέμου του Α. Αλεξανδράκη ή τα έργα Θ. Βρυζάκη που είναι εμπνευσμένα από την Επανάσταση του 1821.
"Άτιτλο"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου