έργο του Κώστα Νικέλλη
547 Οι Σπαρτιάτες, έχοντας ήδη αποσπάσει από το Άργος την ισχυροτέρα σύμμαχό του, την Τεγέα, σύντομα απέσπασαν τα Κύθηρα την νότια Κυνουρία και, τέλος, την Θυρεάτιδα, η απώλεια της οποίας θ’ αποτελέσει βαρύτατο οικονομικό πλήγμα για το Άργος, που εκήρυξε πλέον επισήμως τον πόλεμο κατά της Σπάρτης.
546 Η φήμη της Σπάρτης ήταν πλέον τόσο μεγάλη, ώστε οι Ιωνικές πόλεις εζήτησαν την βοήθειά της μετά την κατάλυση του λυδικού κράτους υπό των Περσών, ενώ τα επόμενα έτη ο Αιγύπτιος Φαραώ Άμασις θα επιδιώξει την εξασφάλιση της φιλίας των Σπαρτιατών. Εν τω μεταξύ, στην Πελοπόννησο, κατά την σύγκρουση του έτους αυτού που έκρινε μάλιστα τον πόλεμο Σπάρτης - Άργους, έχουμε ένα συγκλονιστικό ιστορικό γεγονός που αποδεικνύει την αξία που απέδιδε η Σπάρτη στις έννοιες της Τιμής, της Πίστεως και της Αξιοπρεπείας. Προς αποφυγή ασκόπου αιματοχυσίας, οι δύο στρατοί συνεφώνησαν να πολεμήσουν από την κάθε πλευρά μόνον 300 επίλεκτοι οπλίτες («Λογάδες») και το υπόλοιπο των στρατών να αποτραβηχθεί στις πατρίδες τους. Η σύγκρουση των δύο επιλέκτων σωμάτων, με επικεφαλής τον Σπαρτιάτη Οθρυάδη και τον Αργείο Θέρσανδρο, ορίσθη, κατά τα πολεμικά ειωθότα των Ελλήνων, και επραγματοποιήθη στην τοποθεσία Πάρπαρο. Στην άγρια μάχη που διεξήχθη, έως την άφιξη της νυκτός, εφονεύθησαν άπαντες εκτός τριών μόνον οπλιτών, δύο Αργείων (του Αλκήνωρος και του Χρομίου) και του σοβαρώς τραυματισθέντος Σπαρτιάτου αρχηγού Οθρυάδου. Οι Αλκήνωρ και Χρόμιος, θεωρώντας ότι ήσαν οι μόνοι ζωντανοί, έφυγαν από το πεδίο της μάχης για ν’ ανακοινώσουν την νίκη τους στο Άργος, αλλά ο Οθρυάδης, συνεκέντρωσε τότε τις δυνάμεις του, εστάθη όρθιος, απέκδυσε τα σώματα των νεκρών Αργείων και με τον οπλισμό τους ύψωσε Τρόπαιο, επάνω στο οποίο έγραψε με το ίδιο του το αίμα: «(Λακεδαιμόνιοι) κατ’ Αργείων» (σύμφωνα με τον Λουκιανό και το «Ανθολόγιο» Στοβαίου) ή «(Λακεδαιμόνιοι) Διί Τροπαιούχωι» (σύμφωνα με τον Πλούταρχο). Εν συνεχεία, ο Σπαρτιάτης πολεμιστής άφησε την τελευταία του πνοή δίπλα στους 299 νεκρούς συμπολεμιστές του. Μόλις έφθασαν στο πεδίο της μάχης οι δύο στρατοί, το επόμενο πρωϊ, για να διαπιστώσουν το αποτέλεσμα, η νίκη αμφισβητήθη και υπό των δύο πλευρών και, από λόγο σε λόγο, οι δύο πλευρές ήλθαν σε κανονική πλέον σύγκρουση. Μετά από αιματηρό αγώνα, ενίκησαν οι Σπαρτιάτες και η Θυρέα οριστικώς επέρασε στην επικράτειά τους.
Αντίθετα από τον Ηρόδοτο που θέλει τον αρχηγό των Σπαρτιατών Οθρυάδη να έχει αυτοκτονήσει μετά την ύψωση του Τροπαίου, μη θέλοντας να επιστρέψει ζωντανός στην Σπάρτη όταν όλοι οι συλλοχίτες του ήσαν ήδη νεκροί, η παράδοση των Αργείων τον θέλει να έχει τραυματισθεί θανασίμως υπό του Περιλάου, τον οποίο μάλιστα ετίμησαν οι Αργείοι, με ανδριάντα στο Θέατρο της πόλεως, όπως διασώζει ο Παυσανίας (2. 20, 6). Η εκδοχή των Αργείων φαίνεται πιο αληθινή, δεδομένου ότι δεν θ’ άφηναν ποτέ ζωντανό οι δύο Αργείοι τον αρχηγό των αντιπάλων τους, άρα είναι λογικό να έχει ανασηκωθεί ο τελευταίος, τραυματισμένος σοβαρά, μέσα από νεκρά κορμιά συμπολεμιστών και αντιπάλων, «ΑΜΙΚΛΑΣΤΟΙΣ ΔΟΡΑΣΙ ΕΠΕΡΕΙΔΟΜΕΝΟΣ» όπως γράφει ο Πλούταρχος στα «Ηθικά» του, δηλαδή στηριζόμενος σε σπασμένα δόρατα, όταν απεχώρησαν οι επιζήσαντες δύο πολεμιστές του Άργους από το πεδίο της μάχης για να αναγγείλουν την νίκη στην πατρίδα τους.
Προς ανάμνηση αυτής της μάχης σώζονται επιγραφές, όπως η ακόλουθη: «ΖΕΥ ΠΑΤΕΡ, ΟΘΡΥΑΔΑ ΤΙΝΑ ΦΕΡΕΤΡΟΝ ΕΔΡΑΚΕΣ ΑΛΛΟΝ ΟΣ ΜΟΝΟΣ ΕΚ ΘΥΡΕΑΣ ΟΥΚ ΗΘΕΛΗΣΕ ΜΟΛΕΙΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΕΠΙ ΣΠΑΡΤΗΝ ΔΙΑ ΔΕ ΞΙΦΟΣ ΗΛΑΣΕ ΠΛΕΥΡΑΝ ΔΟΥΛΑ ΚΑΤΑΓΡΑΨΑΣ ΣΚΥΛΑΣ ΚΑΤ’ ΙΝΑΧΙΔΩΝ (δηλαδή κατ’ Αργείων)». Μετά απ’ αυτή την μάχη, η Σπάρτη είχε πλέον υπό τον απόλυτο έλεγχό της μία μεγάλη έκταση 8.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που αντιστοιχούσε στα 2/5 της όλης Πελοποννήσου. Οι Αργείοι, εξύρισαν εις ένδειξη πένθους τα κεφάλια τους και ορκίσθησαν να μην αφήσουν ξανά μακριά μαλλιά, μήτε οι γυναίκες τους να φορέσουν κοσμήματα χρυσά έως ότου επαναποκτηθεί η Θυρεάτις. Αντιθέτως, οι Σπαρτιάτες καθιέρωσαν έκτοτε τα υπερβολικά μακριά μαλλιά σε ανάμνηση της μεγάλης νίκης τους επί των Αργείων και συμπεριέλαβαν ειδικούς ανδρικούς χορούς, στην μνήμη του Οθρυάδου και εκείνων που έπεσαν στην Θυρέα, στους ετησίους εορτασμούς των Γυμνοπαιδιών προς τιμήν του Θεού Απόλλωνος Καρνείου, κατά την τελευταία ημέρα των εορτών, στον χώρο του Θεάτρου της πόλεως. Οι χορευτές Σπαρτιάτες πολεμιστές, γυμνόποδες και με μακριά μαλλιά (σε υπενθύμιση του όρκου των αντιπάλων τους), προσέφεραν με το τέλος των εορτασμών σπονδή στους Θεούς και στην ψυχή του ήρωος Οθρυάδου. Οι τελετές εκείνες, συνεδυάζοντο χρονικώς με άλλη, μικρότερη εορτή, τουλάχιστον έως το 370 όταν εχάθη η Θυρεάτις, τα λεγόμενα «Παρπαρώνεια», στην ακριβή τοποθεσία όπου έγινε η αιματηρή μάχη.
Στους δικούς μας καιρούς, 30 και πλέον συγγραφείς, Έλληνες και ξένοι, έχουν υμνήσει την ανδρεία του Οθρυάδου, ο δε ποιητής Αρίστος Καμπάνης (1883 - 1956), συνέγραψε προς τιμή του το παρακάτω ποίημα, με τίτλο «Τρόπαιον»:
«Απ' την αυγή πολέμααν ως το δείλι,
στης πολυζήλευτης Θυρέας τον κάμπο,
οι Αργείοι με τους Σπαρτιάτες
και το αίμα το νεοχλόϊστον επότιζε το χώμα.
Κι όταν ο ήλιος έπεσε
στα ρείθρα του Ωκεανού πατρός,
να ξεκουράσει απ' την τόση
τα μάτια του τη φρίκη,
Αργείος δεν ανάσαινε κανένας,
κι απ' τους Σπαρτιάτες τρεις μονάχα
ανάμεσ' απ' τους νεκρούς συντρόφους των
επρόσμεναν το θάνατο, που δε θ' αργούσε.
Κι ήρθεν η άλλη αυγή, κι ήρθεν ο ήλιος,
ήρθε να πήξει τα αίματα και να λαμπρύνει
τον ηρεμαίο το θάνατο ηρώων τόσων
στον κάμπο το πολύχλοο της Θυρέας.
Κι από τους τρεις μόνον
ένας απ’ τους Σπαρτιάτες
αργοσάλευε μες απ' τα κουφάρια.
Το αίμα του τ' αργόπινε το χώμα,
ενείρονταν τα Ηλύσια και το πλήθος
το ηρωϊκό των Ηρακλειδών προγόνων...
Και καθώς αντιχτύπησε
στο πρόσωπό του το φέγγος,
άθροισεν ο νιος τη δύναμή του τη λίγη.
ορθοτινάχτηκε, κι η κόμη ανέμισέ του στην αύρα της ημέρας.
Το στηθοβόρον, έπνιξε τον πόνο,
το πολέμιον αιχμηρό βγάζει βέλος
που του είχε τρυπήσει το γυμνίτη
και κοιτώντας τριγύρω, ώ τι τρομάρα,
νεκρούς τους εχθρούς ξάνοιξε και τους Σπαρτιάτες,
και νικητής ελόγιασε πως ήτον
της πολυαίμακτης μάχης στη Θυρέα.
Μ' όσην είχε ζωή ο Οθρυάδης,
απ' τους Αργείους ανάμεσα
και τους Σπαρτιάτες,
λίθο μεγάλο εστύλωσε.
Κατόπι αφού βούτηξε στο αίμα του το ξίφος,
«Ενίκησαν οι Σπαρτιάτες», γράφει.
Έπειτα πέφτει για να κοιμηθεί τον ύπνο,
Πού 'χαν υπνώσει
οι σύντροφοι και οι εχθροί του».
(Από το βιβλίο του Βλάση Γ. Ρασσιά "Επίτομος Ιστορία των Σπαρτιατών")
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου